Basics over drugs gebruik

Er zijn heel veel soorten drugs en de meeste mensen krijgen tijdens hun leven te maken met één of meerdere daarvan. De term 'drugs' is een verzamelnaam voor allerlei soorten stoffen die een invloed hebben op onze geest (onze gevoelens, onze zintuigen en waarneming en ons bewustzijn). Nog ruimer bekeken zijn er niet alleen stoffen, maar ook bezigheden die als een drug kunnen werken. Denk maar aan gokken, internetten, televisiekijken, gamen,... De effecten van drugs Drugs kunnen op drie manieren op onze geest inwerken: ze kunnen oppeppen, verdoven en bewustzijnsveranderend werken. Soms combineren ze twee van die drie effecten. Qua werking kunnen drugs onderling dus sterk verschillen, maar alle drugs hebben wel gemeen dat de kans bestaat dat je het effect steeds vaker wil ervaren, zodat je steeds meer wil gaan gebruiken. Je loopt dus het risico afhankelijk of verslaafd te worden. Druggebruik houdt zowel op korte termijn (op het moment dat je ze gebruikt) als op lange termijn (na langdurig gebruik) risico's in. Dronken rijden is een voorbeeld van een risico op korte termijn, cannabisverslaafd zijn een voorbeeld van een risico op lange termijn. Zijn alle drugs illegaal? Niet alle stoffen die een invloed hebben op onze geest zijn verboden. Koffie of een sigaret werken bijvoorbeeld oppeppend, alcohol of slaappillen verdoven. Er bestaan dus verboden en toegelaten drugs: legale en illegale drugs. Toch zijn ook het gebruik en de verkoop van legale drugs wettelijk geregeld. In sommige situaties is het gebruik van legale drugs verboden; een sigaret roken in een openbare ruimte is bijvoorbeeld niet toegelaten. Drugs hebben altijd al bestaan (ook al is dat geen reden om ze zomaar te gebruiken). Vandaag leven we in een maatschappij die veel belang hecht aan consumeren en het is dus geen toeval dat er nogal wat legale en illegale drugs gebruikt worden. Wie gebruikt welke drug? Wie welke drug gebruikt, dat kan verschillen: jongeren zullen misschien eerder een joint roken dan veertigers; wie bureauwerk doet, drinkt misschien meer koffie dan een arbeider; bejaarden slikken meer slaap- en kalmeringsmiddelen dan jongeren. Toch is het oppassen voor clichés. Niet enkel jongeren gebruiken illegale drugs en niet alle zware drinkers zijn volwassen mannen. Je kan niet zomaar op een groep mensen een bijbehorende drug plakken. Of iemand drugs gebruikt en welke drug dat dan is, hangt van veel dingen af: de cultuur, het gezin waarin iemand opgroeit, de leeftijd, de job, reclame, de wet, de invloed van vrienden, financiële middelen, enzovoort. Maar we kunnen er wel van uitgaan dat iedereen wel eens een (legale of illegale) drug gebruikt of ermee in contact komt in zijn of haar omgeving. Natuurlijk praat dat het gebruik van legale of illegale drugs niet goed. Drugs houden altijd risico's in en de veiligste keuze is om ze niet te gebruiken.

Mogelijke signalen van druggebruik zijn: er bleek uitzien, vermoeidheid, veranderde eetlust, vermageren, heel kleine pupillen of juist heel wijde, een andere vriendenkring, slechtere schoolresultaten, geen interesse meer in hobby's, werk, gezin of relaties, sterke stemmingswisselingen (agressief, depressief, uitgelaten), financiële problemen, ontwijkend gedrag,… Maar ook andere problemen of kopzorgen kunnen die signalen veroorzaken en dat maakt het moeilijk om zeker te zijn. Zeker wanneer iemand maar af en toe gebruikt is het echt niet makkelijk om met zekerheid vast te stellen dat die persoon drugs gebruikt. En bij pubers is het nog moeilijker om dat uit hun gedragingen af te leiden. Veel van de opgesomde signalen zijn immers typisch voor de puberteit, een periode waarin er bij jongeren sowieso veel verandert en waarin ze zich vaak slecht voelen. Wanneer wijzen veranderingen op druggebruik? Het is vaak pas wanneer die signalen steeds vaker opduiken, wanneer ze ook blijven aanhouden of wanneer er veel verschillende signalen tegelijk zijn, dat de kans groot is dat het om druggebruik gaat. Je vragen en bezorgdheid uiten is alleszins belangrijk, om welk probleem het ook gaat. Drugs worden naargelang hun effecten ingedeeld in drie groepen: ze kunnen oppeppen, verdoven of bewustzijnsveranderend werken (sommige drugs combineren twee van die drie effecten). Welk effect welke drug op iemands gedrag heeft, kan je nagaan in het Drugs ABC. Bespreek de signalen die je opmerkt Omdat het niet evident is te weten of bepaalde gedragingen een gevolg zijn van druggebruik of niet, is het belangrijk om veranderingen die je opmerkt aan te kaarten. Praat over je bezorgdheid. Zo laat je aanvoelen dat je de persoon in kwestie (bijvoorbeeld je kind of partner) niet uit het oog verliest. Of iemand drugs gebruikt of niet, kan onderwerp worden van een welles-nietes-discussie. Maar dat iemand er niet goed uitziet, er bedrukt bijloopt of slechte resultaten behaalt, dat hoeft geen punt van discussie te zijn. Daarover praten lukt waarschijnlijk een stuk makkelijker.

Drugs en anticonceptie Alcohol en illegale drugs hebben geen effect op de werking van anticonceptiemiddelen, zoals de pil, het spiraal of condoom. De pil werkt bijvoorbeeld niet minder goed als je drugs genomen hebt. Maar dat is slechts een deel van het verhaal. Naast de lichamelijke effecten, heb je natuurlijk ook iemands gedrag: onder invloed van alcohol of andere drugs kun je minder voorzichtig omspringen met voorbehoedsmiddelen. Je loopt dan meer kans op onveilige seksuele contacten omdat je door het druggebruik bijvoorbeeld je pil of condoom vergeet of de risico's van onveilig vrijen minder goed kan inschatten. Drugs en vruchtbaarheid Van een aantal drugs staat vast dat ze de kwaliteit, grootte, beweeglijkheid en hoeveelheid zaadcellen verminderen en dat ze de kwaliteit van eicellen aantasten. Dat is aangetoond voor alcohol, cannabis, cocaïne, crack, bepaalde medicijnen, paddo's, heroïne en methadon. (Veelvuldig) druggebruik kan ook het erfelijk materiaal of DNA van de zaad- of eicellen schaden. Het wordt daardoor moeilijker om zwanger te raken. Bovendien neemt het risico op afwijkingen, erfelijke aandoeningen of een miskraam later in de zwangerschap toe. Toch zijn de negatieve effecten van alcohol- en ander druggebruik op de vruchtbaarheid doorgaans niet blijvend. Als met drank- en druggebruik gestopt wordt en het lichaam voldoende kans krijgt te herstellen, verbetert de kwaliteit van de zaad- en eicellen opnieuw. Eerst stoppen, dan zwanger worden Wie zwanger wil worden, gebruikt dus beter gedurende een bepaalde periode geen alcohol of andere drugs. Ouder worden (of willen worden) kan een prima moment zijn om stil te staan bij je gebruik of zelfs een aanleiding zijn om er definitief mee te stoppen. Vraag raad aan een (huis)arts of gynaecoloog over hoe af te bouwen en te stoppen. Weet dat zij beroepsgeheim hebben. Wees dus eerlijk over je gebruik. Enkel dan kan men jou en je partner op de beste manier verder helpen.